Dziedzina ta zajmuje się zagadnieniami niewytłumaczalnymi z punktu widzenia nauki. Uważa się, że ezoteryka jest dostępna tylko dla wtajemniczonych. Ezoteryczny — wewnętrzny, zamknięty, zakryty; w odróżnieniu od egzoterycznego, czyli zewnętrznego. Termin ezoteryka wprowadził Jacques Matter w 1828 roku. Ezoteryzm oznacza wiedzę ukrytą, oczywiście ukrytą przed profanami. Jest ściśle powiązany z parapsychologią, psychotroniką. Również radiestezja jest dziedziną wchodzącą w skład szeroko rozumianej ezoteryki.
Rozwój duchowy jest podstawowym celem każdego ezoteryka. Bliskie temu pojęciu są też mistycyzm i związana z nim medytacja. Jest oczywistością, że zajmowanie się ezoteryką to trudne, odpowiedzialne zadanie, dlatego tak ważne jest, by było wykonywane w zgodzie z przeznaczeniem.
Każda religia (wyznanie) w jakimś stopniu wchodzi w zagadnienia ezoteryczne, ponieważ przedstawia i stara się wyjaśnić niewytłumaczalne naukowo prawdy duchowe. Kościół Rzymski w okresie średniowiecza starał się siłą zawłaszczyć (poprzez inkwizycję) ezoterykę (wtedy oczywiście nazywano to działaniem Szatana, demonów — zła) dla własnych potrzeb. Reformacja położyła kres tym tendencjom.
Ezoteryczny, czyli jaki? Współczesna i tradycyjna ezoteryka
Ezoteryka to dziś bardzo szerokie pojęcie. Zawiera w sobie starożytne praktyki, które związane są z konkretnymi kulturami i religiami, oraz zupełnie współczesną wiedzę, którą zazwyczaj określa się terminem „parapsychologia”. Jako ezoteryczne często rozumie się też pewnego rodzaju praktyki i umiejętności, które dzisiaj wcale nie wydają się takie tajemnicze, jak dawniej, a które współczesna nauka przebadała już dosyć dokładnie. Taką praktyką jest na przykład medytacja, w przypadku której już wiemy z dużą dokładnością, jakie konkretnie przynosi korzyści dla ciała i umysłu. Jako ezoteryczną, często rozumie się również wiedzę związaną z psychotroniką czy radiestezją. Obok nich nieraz stawia się tradycje wywodzące się ze Wschodu, jak jogę czy reiki albo nawet dziewiętnastowieczne europejskie tradycje gnostyczne.
